Бид яагаад пестицитээс татгалзах ёстой вэ?
Пестицид гэдэг нь pestis–хор хөнөөл, cido–устгах гэсэн утгатай грек үгнээс гаралтай бөгөөд 2006 оны 5-р сарын 25-ны өдөр батлагдсан химийн хорт болон аюултай бодисын тухай Монгол улсын хуульд тодорхойлсноор “мал, амьтан, ургамлыг аливаа өвчнөөс сэргийлэх, хөнөөлт шавьж, мэрэгч, хогийн ургамлаас хамгаалах зориулалттай химийн бодис” юм. Пестицид гэдэг үг нь ганц болохоос энэ нь дотроо химийн найрлагаасаа хамаарч хэдэн зуун төрлийн бодисууд байдаг бөгөөд пестицидийн төрөлд ордог бодисуудыг зориулалтаар нь: хортон шавьж устгадгийг нь инсекцид, тариалангийн талбайн хог ургамал устгадгийг нь гербицид… гэх мэтээр арван хэд ангилдаг.
Хэдийгээр төрөл бүрийн пестицидүүд нь ХАА-н гаралтай хүнсний бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэлд асар их ач тустай боловч буруу хэрэглэбэл хүн болоод амьтны бие махбодид хуримтлагдаж, хордуулах, бамбай булчирхай болон бусад даавруудад өөрчлөлт оруулж, дархлалын системийг гэмтээн, хавдар, өмөн үү үүсгэх, хүний оюуны чадварыг сааруулах үйлчилгээтэйгээс гадна төрөлхийн эмгэг, гажиг, дутуу төрөлт, зулбалт, хүүхдийн бага жинтэй төрөлт зэрэг сүүлийн үед эрс ихсээд байгаа гамшигуудийн нэг учир шалтгаан болдог нь эрдэмтдийн судалгаагаар нэгэнт батлагдсан зүйл. Ийм ч учраас 2001 онд Шведийн Стокгольм хотноо хүний эрүүл мэнд, байгаль орчныг удаан задардаг пестицид мэтийн органик бохирдуулагчийн сөрөг нөлөөллөөс хамгаалах зорилготойгоор “Удаан задардаг органик бохирдуулагчийн тухай конвенц”-ийг баталсан, 2013 оны байдлаар энэ конвенцид 180 орон түүний дотор Монгол улс 2002 онд нэгдсэн билээ. Дээрх конвенциэс байгаль орчин, хүн амьтны эрүүл мэндэд онц аюултай хэмээн жагсаалтанд оруулсан 12 төрлийн удаан задардаг органик бохирдуулагчдаас 9 нь пестицидийн төрлийн бодис байдгаас үзэхэд пестицид ямар аюултай бодис болох талаар харж болно.
Пестицид хэрэглэх нь дараах гаж нөлөөнүүдийг үзүүлдэг бөгөөд үүнд:
1. Байгаль орчинд үзүүлэх нөлөө: Пестицид нь ашиг тустай шавж,шувууд, усны амьтад зэрэг зорилтот бус организмд хор хөнөөл учруулдаг. Тэд мөн хөрс, усыг бохирдуулж, экосистемд муугаар нөлөөлдөг.
2. Хүнсэн дээрх пестицидийн үлдэгдэл: Жимс, хүнсний ногоо дээрх пестицидийн үлдэгдэл нь эрүүл мэндэд эрсдэл учруулдаг.
3. Пестицидэд тэсвэржилт явагдах: Цаг хугацаа өнгөрөх тусам хортон шавьж нь пестицидэд тэсвэртэй болж, хортон шавьжтай тэмцэхэд үр дүн муутай болдог.
4. Хүний эрүүл мэндэд үзүүлэх хор хөнөөл: Пестицидийн хордлого нь янз бүрийн эрүүл мэндийн асуудалд хүргэдэг, ялангуяа тэдгээртэй байнга харьцдаг эсвэл байнга өртдөг хүмүүст. Энэ нь арьсны цочрол, амьсгалын замын эмгэг, хүнд тохиолдолд цочмог хордлого байж болно.
5. Санамсаргүй хордлого: Пестицид, ялангуяа хүүхэд, тэжээвэр амьтдын дунд санамсаргүй байдлаар тархах, эсвэл насанд хүрэгчид санамсаргүйгээр пестицидтэй харьцах нь хордлого болон бусад эрүүл мэндийн асуудалд хүргэдэг.
6. Хөрсний доройтол: Пестицидийг олон удаа хэрэглэх нь хөрсний чанарыг доройтуулж, хөрсний организмд нөлөөлж, урт хугацааны хөдөө аж ахуйн бүтээмжийг бууруулж болзошгүй.
7. Дрифт ба бохирдол: Пестицидийн шилжилт нь химийн бодисыг төлөвлөөгүй газар руу зөөж, хөрш зэргэлдээх үр тариа, экосистем ,хүмүүст сөргөөр нөлөөлдөг.
8. Биологийн төрөл зүйл буурах: Пестицидийн хэрэглээ нь экосистемд чухал үүрэг гүйцэтгэдэг шавж, шувууд болон бусад зэрлэг ан амьтдад хор хөнөөл учруулж болзошгүй тул биологийн төрөл зүйл буурахад хүргэдэг. Эдгээр гаж нөлөөг багасгахын тулд хортон шавьжтай тэмцэх өөр аргуудыг ашиглах хэрэгтэй.